Interregnum. Wojna domowa 1382-85

Marcin Osiadacz

Junosza z Zaborowa herbu Junosza

Należał do rodu Junoszów. Pisał się z Zaborowa (Małego) w ziemi warszawskiej, Głuska w ziemi sochaczewskiej, posiadał również Płoniawy w Przasnyskim, od 1377 r. Koprzywnicę w ziemi zakroczymskiej (teraz Pokrzywnica - położona w południowej części powiatu pułtuskiego) i Piątnicę w ziemi łomżyńskiej. Od 1375 roku był podkomorzym zakroczymskim Janusza I, a w latach 1376-78 pełnił funkcję starosty generalnego w dzielnicy tego księcia.

Zaborowo - wieś w powiecie kolneńskim, gmina Stawiski, parafia Poryte. Odnotowana w aktach ziemskich w latach 1414 – 1425 kiedy to Junosza z Piątnicy (syn Junoszy) sprzedał 30 włók w Czarnymstoku bratu z Zaborowa. Wchodziła w skład dóbr Poryte.

Wkrótce po tym jak Książę Janusz I objął m. in. ziemię wiską i dystrykt nowogrodzki, a w 1375 r. zaczął nadania siedlisk w puszczy (in nemore areas duas), około tego roku w każdym razie przed 1381 r. swemu dworzaninowi Junoszy z Zaborowa nadał na północnym brzegu doliny Narwi Piątnicę wraz z ziemiami nad Czarnocinstokiem i Pęzą. Niedługo potem Junosza z Piątnicy zapewne zaczął osiedlać Piątnicę i ziemie nad Czarnocinstokiem.

W czasie walk o koronę Junosza wziął udział w wojnie, wspomagał Siemowita IV i występował jako świadek większości działań prawno-politycznych. 11 czerwca 1383 roku w Brześciu był świadkiem hołdu rady miasta Radziejowa wobec księcia płockiego. Dwa miesiące później był obecny przy nadaniu przez Siemowita wsi Srebrna pod Płockiem dla chorążego warszawskiego Pawła z Radzanowa. W marcu 1384 roku w Rawie poświadczał nadanie prawa chełmińskiego dla dóbr Piotra zwanego Giez z Żeromina. Z ramienia księcia płockiego został starostą rawskim i był nim co najmniej do 1 listopada 1385. Za zasługi otrzymał od Siemowita IV dwie wsie książęce: Głusk w ziemi sochaczewskiej i Skrzany w ziemi gostynińskiej. 6 kwietnia 1389 roku ponownie w otoczeniu Janusza I w Działdowie występował pod tytułem podkomorzego zakroczymskiego. Potem awansował i otrzymał od księcia czersko-warszawskiego sędstwo zakroczymskie i wyszogrodzkie (lata 1389-1406), które łączył od 1392 z sędstwem ciechanowskim. 4 października 1400 roku w Czerwińsku brał udział w sądzie rozjemczym między Januszem I a biskupem płockim Jakubem z Korzkwi. Do aktu dołączona była pieczęć Junoszy. Jeszcze przed 1396 r. fundował on kościół w Piątnicy, przy którym biskup płocki Jakub w 1407 r. erygował parafię. Ostatni raz w źródłach był poświadczony 23 lutego 1409 roku, zmarł najpewniej wkrótce potem.

Jego syn Junosza z Piątnicy sprzedał ok. 1416 r. 20 włók nad rzeczką Kisielnicą Janowi Łubie z Sulistryjewa, który dał początek wsi Łuby-Kowalewo. Po 1435 roku Piątnica została własnością książęcą, otrzymała przywilej na komorę celną oraz magazyn soli. Znajdował się tu również dwór książęcy książąt mazowieckich. Następnie została ona własnością królewską w ziemi wiskiej. Większość spośród istniejących obecnie wsi na ziemiach łomżyńskich powstała między 1380 a 1426 rokiem na zasadach zasiedlania terenów przygranicznych, wcinających się klinem między granicą krzyżacko-pruską, a granicą Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Bibliografia:

A. Supruniuk „Otoczenie księcia mazowieckiego Siemowita IV (1374 – 1426). Studium o elicie politycznej Mazowsza na przełomie XIV i XV wieku”, Warszawa 1998.
Jerzy Wiśniewski „Początek i rozwój nowego osadnictwa w ziemi łomżyńskiej w końcu XIV i w XV wieku”
ks. J. M .Kotowski - monografia parafii i wsi Poryte

Marcin Osiadacz

Najstarsze przedstawienie herbu Junosza jakie znam pochodzi z Księgi Brackiej z 1415 roku
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]

Tomasz Rajtar

I o to chodzi, o to chodzi... Czekamy na następnych dowódców! Smile

Marcin Osiadacz

Szperajac dalej trafilem na wzmianke o synu Junoszy z Zaborowa:

WŁADYSŁAW SMOLEŃSKI - SZKICE Z DZIEJÓW SZLACHTY MAZOWIECKIEJ, KRAKÓW, NAKŁADEM AUTORA, 1908

…Książę Władysław I Ziemowitowicz (czwarty syn Siemowita IV) po wykupieniu i objęciu w posiadanie ziemi wiskiej z rąk Bolesława IV w r. 1435, zjeżdża do niej z Płocka niemal corocznie. Gościł w dworach myśliwskich: w Piątnicy pod Łomżą (Piątnicę nadał Junoszy z Zaborowa Janusz I jeszcze przed 1381 r., ale po 1435 roku została spowrotem własnością książęcą), Wilanowie i Kubrze pod Radziłowem, niekiedy w Dybli nad Dyblicą, wysuniętej na północ ku siedzibom krzyżackim.

Podczas swej bytności w miejscowościach Wiznie, Piątnicy, Wilanowie, Kubrze, Wąsoszu i Dybli, niekiedy też w Rawie (którą objął po śmierci Ziemowita V – najstarszego syna Siemowita IV), w Płocku i Raciążu, wydawał przywileje na łany w ziemi wiskiej. Dochowały się wiadomości o sprzedażach i darowiznach Władysława Ziemowitowicza.

W 1436 w Płocku darował Junoszy, sędzicowi wyszogrodzkiemu i zakroczymskiemu, wsie książęce: Boginie i Rakowo z połową rzeki Narwi. Wsie te w tym samym roku Junosza sprzedał za 107 kóp groszy Jałbrzykowi z Rogienic (obejmowały przeto najmniej 107 łanów)…

Czyli utrzymal po ojcu sedstwo zakroczymskie i wyszogrodzkie (ciechanowskie prawdopodobnie stracil).